جزیره قشم

جزیره قشم یکی از جزیره‌های استان هرمزگان است که به‌عنوان بزرگترین جزیره ایران و خلیج‌فارس در تنگه هرمز قرار دارد. این جزیره در چند دههٔ اخیر به یکی از مکان‌های توریستی و گردشگری تبدیل شده‌است. از نقاط دیدنی این جزیره بازارها و دیدنی‌های طبیعی آن چون جنگل‌های حرا، غارهای خربس، تنگه چاهکوه، دلفین‌های آبی خلیج فارس، درهٔ ستاره‌ها، جزایر ناز و سیمین و غار نمکدان است.

  • نقشه-جزیره-قشم
  • 1
  • ecf7e9477f8e31e8ef7f22fa49c878e4

تاریخ قشم

جزیره قشم در عصر ساسانی

جزیره قشم در دوران ساسانیان ابرکاوان (Abarkāvān) خوانده می‌شده‌است. در واقع واژهٔ «کاوان»، که در زبان پارسی میانه به معنای «از تبار کاوه» است، به صورت یک اسم شخص در منابع یافته می‌شود. ممکن است که این نام به شکل درگاهان / درگوان، که به روستایی در کرانهٔ شمالی جزیرهٔ قشم، ۲۱ کیلومتری (۱۳ مایلی) غرب شهر قشم اطلاق شده‌است، برجای مانده باشد. به نوشتهٔ اصطخری و ابن حوقل، ابرکاوان جزئی از کورهٔ اردشیر خرهٔ استان فارس بود.

 

در ۲۳ ق. / ۴۴–۶۴۳ م. فرمان‌دار عرب بحرین و عمان، عثمان بن ابوالعاصی ثقفی، سپاهی را برای تسخیر این جزیره گسیل داشت؛ جمعیت این جزیره بیش‌تر از قبیلهٔ عبدالقیس ترکیب یافته بود. مرزبان کرمان در آن جا استحکاماتی را به همراه نیرویی کوچک نهاده بود اما در پی درگیری با اعراب به قتل رسید. آن گاه مسلمانان تهاجمات خود را به سوی جنوب ایران پیش بردند و در تَوّاج فرود آمدند

 

ابرکاوان در اوایل عصر اسلامی، سرزمینی شکوفا و پررونق و برخوردار از شهری آباد و روستاهایی بسیار با کشتزارهایی پربار، درختان خرما و دیگر درختان میوه بود. شهر یک مرکز فعال دریانوردی – تجاری (و منبع آب شیرین برای کشتی‌ها) بود. مسجدی که فاتحان عرب بنا کرده بودند در ۳۳۳ ق. / ۴۵–۹۴۴ م. هنوز پا بر جا بوده‌است (حدود العالم؛ مروج الذهب)

 

نزدیک به اواخر عصر اموی، این جزیره به پناهگاه خارجیان مبدل شده بود. در عصر یاقوت حموی (درگذشتهٔ ۱۲۲۹ م) جزیره ابرکاوان شکوه و آوازهٔ پیشین خود را به گستردگی از دست داده بود به‌طوری‌که هیچ‌کس نتوانسته بود به او جایگاه و موقعیت درست و دقیق جزیره را بگوید. نام این جزیره از شیخ قاسم، جد شیخ رشید بن متار گرفته شده‌است. شیخ‌نشین رأس‌الخیمه نیز نام خود را از خیمه‌های شیخ قاسم در همان ناحیه گرفته‌است.گفته میشد که ساکنین اصلی جزیره قشم همه عرب واز قبیله قواسم (قاسمي ها) بنی عبدلقیس بنی کاوان انصاری بنی تمیم بنی فلاسی وبنی مَعین قبيلة الكمالي قبيلة باسعيد قبيلة الشيزاوي قبيلة لافتي قبيلة محمودي ( طبلي ) قبيلة النشمي بودند.قواسم یا جواسم به دلیل حاکمیت بر جزیره به اين خاطر نام جزيره به جسم معروف شد.

 

و جسم دراصل مفرد اسم جمع مكسر قواسم كه به جواسم معروفند ميباشد، در بعضي لهجه هاي زبان عربي براي سهولت تلفظ در بعضي كلمات حرف قاف به جيم استبدال ميافت مثلا عرب هاي خوزستان به قبله جبله ميگویند .این تغییر تلفظ حروف در لهجه ها خیلی از مورخین وزبانشناسان را آشفته و درگیر خود کرده است